Einde van onze reis

Lieve allemaal

Dit is het laatste verslag van ons want wij gaan naar huis

Zo langzamerhand begint it heitelân aan ons te trekken. We zullen elke dag dichter bij huis komen. Zoals het nu lijkt zijn wij zondagmiddag weer terug op De Jouwer. We willen iedereen hartelijk bedanken voor de steun en het meeleven met onze bijzondere reis. Het heeft ons heel goed gedaan. En iedereen die heeft bijgedragen aan dit project: er is daadwerkelijk hulp verleend. Aan het dagcentrum en het verpleeghuis in Straseni, maar ook zijn mensen op het platteland geholpen, die in echt onmenselijke omstandigheden leefden. Het laatste bericht wat wij hebben gekregen was dat zij ook nog 40 overlevingspakketten hebben gekocht voor de mensen op het platteland. O.a dekens/ slaapzak met wol gevoerd, wij hebben deze met eigen ogen gezien toen wij één van die huisjes opknapten.Zij kunnen de toekomst nu met wat meer vertrouwen tegemoet zien.

De 26e september vertrekken we uit Svitavy, Tsjechië. We komen op een goede en mooie weg naar Hradec. Vandaar gaat het naar Trutnov en Liberec. Ondertussen stoppen we nog een keer voor koffie, lekker in het zonnetje. Want het is weer prachtig weer, al is het wel een stuk kouder en moet soms de kachel aan in de camper. Later komen we aan in Zittau. We zijn in Duitsland! We wandelen nog door Zittau, maar het stadje kan ons niet erg bekoren.

27 september

Na de koffie gaan we uitgerust op pad naar Görlitz. Dat is een stad op de grens van Polen en Duitsland, zo'n 40 kilometer verderop. Het moet een mooie stad zijn, die helemaal geen schade heeft opgelopen tijdens de wereldoorlogen. We parkeren anderhalve kilometer van het centrum. Dat centrum, de Altstadt, is nog behoorlijk groot en we lopen wat af. Opvallend is dat je hier helemaal geen vakwerkhuizen aantreft. Heel veel negentiende-eeuwse classicistische stijl, imposante gebouwen, het straalt grandeur uit. Helemaal in het centrum bevinden zich de oudste gebouwen, uit de middeleeuwen. Bij de Peterkirche kijk je uit over de rivier de Oder naar het Poolse deel van de stad.

In Bautzen is een mooie camperplaats. Het is dan nog niet zo laat en we kunnen nog heerlijk in het zonnetje zitten voor de koffie.

28 september

Vanmorgen hebben we eerst nog wat boodschappen gedaan, voor de laatste keer. De Aldi is vlakbij en ook een tankstation, waar we de tank weer volgooien.

Dan rijden we naar de A4, de autobahn die naar het westen voert. Die volgen we tot Leipzig, waar we afslaan naar de B2 die naar Lutherstadt Wittenberg gaat. Daar zijn we om half twee. Het centrum is vlakbij de parkeerplaats, dus lopen we daarheen. Het eerste wat opvalt is de Schlosskirche, met de 95 Thesen (stellingen) van Luther, die het begin waren van de Reformatie. De kerk is groot. We zien beelden van Luther, Melanchton en Frederik de Wijze, de beschermheer van Luther. Hij had trouwens ook een broer, die eveneens beschermheer was. Verderop in de stad zijn de oude universiteit en de huizen van Melanchton en Luther te zien. Luther heeft dan wel op de Wartburg gewerkt en hij was daar ondergedoken, hier heeft hij met vrouw en kinderen de rest van zijn leven gewoond. Op de markt, waar prachtige huizen staan, twee beelden van Luther met teksten erop, 'Ich rede von Deinen Zeugnissen vor Königen und schäme mich nicht, psalm 119:46. Om vier uur zijn we terug bij de camper en rijden we naar Zerbst, 50 kilometer verder richting Magdeburg. Er zijn drie camperplaatsen, allemaal bezet. Maar we gaan er gewoon bij staan, het past prima.

Dan volgen er nog twee etappes en zijn we thuis!

Liefs van Jelte en Alie

WACHT NIET TOT LATER WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT IS HET TE LAAT

Van Roemenie naar Tsjechie

Lieve mensen

21 september

We rijden naar Baia Mare. In het noorden van Roemenië. Een prachtige route is het. Dan volgen we weg 18. Daar gaan we weer over een bergpas, de zoveelste want tunnels kennen ze hier niet. Er staat daar een waarschuwingsbord met 20 km. lang haarspeldbochten erop. Maar de route is wel heel mooi. In Desesti staat een prachtige houten kerk met oude fresco's. Die kunnen we helaas alleen maar door de ramen bekijken, want de kerk is dicht. We gaan naar een camping in Breb. Vanaf de weg is het nog 19 km. Het eerste gedeelte gaat nog wel. Maar later wordt het slechter en slechter. Waar de camping ligt blijkt een boerengehuchtje te zijn en de weg er naar toe wordt steeds slechter en smaller. Tenslotte rijden we over dikke stenen, het is allang geen grind meer. Teruggaan is geen optie. Toch moeten we op een gegeven ogenblik, want we nemen de verkeerde afslag. Het gaat maar net goed. Er volgen nog een paar honderd meters met een soort rivierbedding en dan zijn we er. Het is een mooi plekje, lekker rustig. Maar we zullen iedereen afraden om deze tocht te maken!

22 september

We kunnen de camper in het centrum van Sighitu Marmatiei parkeren. Dat stadje ligt tegen de grens van Oekraïne. Hier bekijken we het museum van de communistische tijd. Het is een voormalige gevangenis, waar in elke cel een thema wordt belicht. De Koude Oorlog, de strijd tegen de kerk, de politiek, een kaartenkamer met de locaties waar alle verschrikkelijke zaken hebben plaatsgevonden. Enkele miljoenen Roemenen zijn omgekomen of gemarteld of gedeporteerd. Het is een treurig beeld van de geschiedenis. Vlakbij ligt het huis waar Elie Wiesel zijn jeugd heeft doorgebracht. In de tuin staat een buste van hem boven een Davidsster. En in huis het verhaal van hem en zijn familie.

Dan rijden we naar een camping in Sapanta. Later begint het te regenen, zodat we niet meer buiten komen.

23 september

Eerst willen we nog het vrolijke kerkhof hier in Sapanta bezoeken. Eigenaardig hoor. Bussen vol toeristen komen kijken naar dit bijzondere kerkhof. Het is er hartstikke druk, maar omdat we vroeg zijn, moet de eerste bus nog komen. De souvenirstalletjes gaan ook open. Maar we komen natuurlijk voor het kerkhof. Het bijzondere aan dit kerkhof is, dat er ooit een man bedacht dat het wel aardig zou zijn om voor iedere overledene een versje te schrijven op de grafsteen (die overigens bijna allemaal van hout zijn) om het op te vrolijken. Er staat een portret van de overledene op in een pose die wat zegt over zijn of haar beroep. Eén van de versjes gaat zo:

Brandewijn is voor sommigen vergif

Kwalen en huilen brengt hij mee

Dit gebeurde bij mij allemaal

En plaatste mij onder jullie voeten

Zij die houden van brandewijn, luister

Leer van mijn ervaring en dood

Omdat ik de fles dicht bij me hield

Hier ligt Dumitru Holdis

Die jong stierf in de leeftijd van 45 jaar

Tot de dood gedreven door de fles, in 1958

We drinken nog koffie en gaan dan op weg. Langs de weg staan grote, luxe huizen, die de welvaart laten zien - zoals trouwens in heel Transsylvanië en de Bukovina. Al zal er achteraf toch wel armoede te vinden zijn. Soms staan er mensen langs de weg met een emmer paddestoelen, te koop. We wagen ons er maar niet aan.Op naar de camperplaats. Maar Tom wil ons zes kilometer over een boerenweggetje sturen. Die hebben wij genoeg gehad. Omrijden helpt ook al niet. Uiteindelijk komen we terecht in het dorp Balmazujvaros, zo'n 15 kilometer van de snelweg af. Hier vinden we een plaatsje achter de muziekschool, voor het hek van de priester van de katholieke kerk ernaast. Ach, met geestelijken hebben we goede ervaringen.....

24 september

De priester moest om half negen met zijn auto weg, maar er was genoeg ruimte voor hem. Gister had hij ons dat met handen en voeten ook al duidelijk gemaakt. Gek eigenlijk dat zo'n priester geen woord over de grens spreekt.

Als een inhaler ons iets duidelijk wil maken, stoppen we. Maar we kunnen niets vinden - of het zou een kapot lampje moeten zijn. Vreemd, in Roemenië waren er ook al mensen die ergens naar wezen. Om half één komen we aan op camping Arena, waar onze reis ook begon. Betalen kun je hier met forinten en euro's, handig want dan kunnen we ons Hongaarse geld opmaken. Als we een plekje hebben gevonden doet Alie een ontdekking: de linker achterband staat duidelijk lager dan de andere banden. We bellen de wegenwacht maar weer eens. Na drie kwartier komt er een wegenwacht. Hij pompt de band op, maar zegt dat we er mee naar een garage moeten; hij vertrouwt de band niet. Hij gaat voorop en drie kilometer verder is de garage. Dan blijkt al snel wat het probleem is, er zit een schroef in de band! De lucht ontsnapt langzaam en dat bevorderde niet de stabiliteit tijdens het rijden. Het kwam dus niet alleen maar van de harde wind. We moeten twee banden vervangen, anders sporen ze niet.

25 september

Voordat we vertrekken drinken we koffie in het zonnetje! Om elf uur rijden we Boedapest uit. Vanaf de M1 nemen we de afslag naar Slowakije. Om half twee gaan we de grens over. Per ongeluk rijden we te ver door, zodat we geen vignet kunnen kopen. Ook verderop, waar overal reclame wordt gemaakt voor zo'n vignet, lukt het niet, want daar moet je contant betalen en dat geld hebben we niet. Na tien kilometer lukt dat wel bij een pompstation. Erg behulpzaam zijn ze hier over het algemeen niet en ze kijken nogal nors. Ik moet naar 'de automaat', maar ik moet zelf maar uitvinden waar die staat en hoe die werkt. Later komt een andere bediende en die helpt me wel. Drie kwartier later passeren we de grens met Tsjechië. Ook hier moet je weer een vignet kopen bij een tankstation. Die moet je achter de voorruit plakken, terwijl in de andere landen een e-vignet gold, wel zo handig. In Svitavy konen we tot de ontdekking dat de camperplaats wegens wegwerkzaamheden onbereikbaar is. Met wat hulp van mensen in de buurt vinden we een parkeerplaats bij de polikliniek. Dan is het inmiddels zowat zeven uur.

Leuk dat jullie reageren!

Liefs van Alie en Jelte.

WACHT NIET TOT LATER, WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT BEN JE TE LAAT

Vanuit Moldavie door Roemenie

Lieve mensen

Op 17 september verlaten we Moldavië. Wij hebben nog 2800 km voor de wielen om weer in Joure aan te komen. Het hoeft niet in één keer dus elke dag een stukje en wij komen er vanzelf. Wij vertrekken met nog een andere camperaar. We nemen de weg van Straseni naar Ungheni, maar de tomtom van onze reisgenoot wijst een wit weggetje aan, binnendoor en dus veel korter. De weg rechtdoor was achteraf beter geweest, maar dat is achteraf. Wat we toen tegenkwamen is onbeschrijfelijk. De weg werd steeds slechter en smaller. Op een gegeven moment kun je eigenlijk ook niet meer terug. Het werd een grintpad, dat waren we wel gewend. Maar het grint werd een karrespoor met hele diepe voren. Het was een hele kunst om daar niet in te komen. De weinige mensen onderweg zullen zich ongetwijfeld even op hun hoofd hebben gekrabd over die domme buitenlanders. Uiteindelijk belandden we in een dorpje en kwamen we weer terecht op de weg die we hadden verlaten, maar dan wel een stukje verder. Het kostte alleen wat meer tijd en wij waren geslaagd voor de Dakar-rally. Bij de grens ging het vrij vlot, in veertig minuten was het klaar, nadat douaniers overal in hadden gekeken of wij misschien sigaretten of alcohol smokkelden.

18 september

Wij gaan vandaag het klooster van Humorului, kortweg Humor, bekijken. Dat ligt op loopafstand van de camping. Er is een mooie kerk en een nieuw klooster met fresco's aan de buitenkant. Maar achter deze kerk ligt een stukje werelderfgoed van Unesco, het eeuwenoude kerkje met geheel beschilderde muren, zowel buiten als binnen. Helaas zijn de buitenmuren sterk in verval. Al vrij snel werden de tekeningen beschadigd door de inwoners hier, verliefde stelletjes maakten aantekeningen op de muren. Het herstel is inmiddels ingezet. Nadat we gegeten hebben, verlaten we dit dorp en rijden over een mooie weg door een mooi gebied naar een camping tien kilometer voorbij Campulung.

19 september

Heerlijk geslapen tot negen uur. Alles valt van je af. Je merkt nu pas hoe moe wij zijn. Alie is al dagen zo stijf. Je leeft en werkt gewoon op adrenaline, want we moesten doorgaan.

De camper die kapot ging, dat hadden wij nog niet verteld, was alleen de minpool van de accu losgetrild. Allang blij dat het niks met de motor was of zoiets. Daarom maakte hij kortsluiting met de sleutel van de camper. Dus het probleem wat hij aangaf: geen sleutelherkenning. Er moest een nieuw schakelkastje in. Ongetwijfeld waren de slechte wegen de oorzaak! We hebben vanmorgen eerst gepind. Ook hebben we in het dorpswinkeltje nog wat boodschappen gedaan. Pinnen kon je daar niet, alles werd opgeschreven en uit het hoofd uitgerekend.

Vanmiddag zijn we naar het klooster van Moldovita geweest. Dat was nog een aardig tochtje door de bergen met heel veel bochten. We waren hier al eens eerder geweest. Toch is het nog mooi om alle fresco's te bekijken, al is het thema bijna overal strijd en oorlog en rollen de hoofden in bosjes van de muren. Nogal bloederig dus, maar dat komt van de strijd tussen de Turken en de Roemenen.

Later hebben we nog een mooi oud houten kerkje bekeken in Colacu. Het kerkhof ernaast is bijna fleurig van de bloemen. De rest van de middag hebben we gelezen. Lekker rustig.

20 september

Overdag is het hier warm tot zeer warm. 's Nachts is het koud. Daardoor kunnen we beter slapen! We rijden over een prachtige weg door het noorden van Roemenië, een mooie vallei en we zijn twee keer over een bergpas gereden, met hééél veel haarspeldbochten, de oostelijke Karpaten zijn het hier. De kwaliteit van de weg is heel goed - als we dat vergelijken met ons eerste bezoek aan Roemenië in 2001 een hemelsbreed verschil. We houden de lunch bij een prachtig kerkje, met deze keer geen bloederige taferelen uitgebeeld. Het is opvallend dat overal in Roemenië kerken zijn of worden opgeknapt.

's Middags komen we op een SVR camping. Klein en gemoedelijk.

Veel liefs van ons

Hoop dat bij iedereen alles goed gaat.

Wacht niet tot later want als later iets eerder komt dan ben je te laat

De laatste dagen

Lieve mensen, het einde komt in zicht

Donderdag 13 september

Vandaag is onze laatste klusdag. De klushuisjes liggen ongeveer nog 20 km van het dagcentrum. Enkele groepsleden gaan met homecare mee om mensen op het platteland van dienst te zijn. Ze zien daar mensen die onder erbarmelijke omstandigheden in een stal leven. Zij gaan met een auto en een verpleegkundige op stap. Ze komen één keer per week bij de mensen langs.

Het laatste huisje wordt opgeleverd. Ligt midden in de maïsvelden. Bijzonder, want hier woont een oude vrouw die niet meer voor zichzelf kan zorgen. Er wordt een extra kamer klaargemaakt, zodat haar dochter met drie gehandicapte kinderen bij haar in kan wonen en haar kan verzorgen. Ach, hoe moeilijk is het om hier keuzes te maken. Er zijn zoveel mensen die het moeilijk hebben.

De rest van de ploeg is aan het werk op het daycarecenter. Er is veel rommel na de hevige stortregens. Jelte hangt met nog iemand twintig nieuwe lampen op. De oude zijn afgekeurd door de brandweer.

Vrijdag 14 sept op één na de laatste dag!

Het is al weer de laatste dag dat wij vanaf de camping naar het dagcentrum gaan. Het wordt een speciale dag, want we gaan voor iedereen zingen en dansen en we gaan spelletjes met hen doen en ook pannenkoeken en wafels bakken. Iedereen kan proeven met naar believen suiker, stroop of nog iets anders. We beginnen met een toespraakje, gevolgd door zingen met Alie op de trekzak. Daarna doen we een dansje. Een aantal ouderen kegelen met waterflessen, spijkerslaan of doen stoelendans. Vooral dat laatste is onder begeleiding van Alie een groot succes. De oudjes glimmen van plezier en zijn geweldig fanatiek. Anderen die niet meer zo mobiel zijn, kijken vergenoegd naar het schouwspel. Tenslotte zingen en dansen de ouderen voor ons. Met toespraken van o.a. Veronica wordt de morgen afgesloten. We krijgen allemaal een zakdoekje met onze naam erop en 'multsumesc': bedankt. Het wordt een grote knuffelparade en het is ontroerend om te zien hoe blij deze mensen zijn. Een vrouw geeft mij een halve liter cognac. Je kunt dat niet weigeren, maar wat heeft zij zich hiervoor moeten ontzeggen?

Veronica houdt een mooie toespraak voor het eten en heeft ook enkele presentjes: een doosje bonbons en voor de dames een gehaakte roos en voor de heren een stel gebreide sloffen. Die lijken niet zo groot, maar als ik ze pas tot hilariteit van iedereen, gaat het prima. Nooit meer koude voeten dus. Bij de deur krijgen we nog een tasje met een verrassing, een mooi versierd gebreid tasje. Eindelijk gaan we naar de camping met heel veel mooie herinneringen aan bewogen, drukke en emotionele weken. De rest van de dag doen we niet zoveel meer. Maar dan is het ook al weer vijf uur geweest. Rust!

Emotioneel afscheidsfeest

Op zaterdag hebben we een afscheidsparty georganiseerd voor alle medewerkers, op de camping. Het wordt een groots feest. Leden van het personeel hebben flesjes sterke drank meegenomen, die in ieder geval de Moldavische mannen die anders nogal stijfjes waren, behoorlijk opvrolijken. We zingen en dansen. Ook eenkleindochter van de technische man gaat voor ons zingen. Iemand van onze groep zingt een mooi lied. Veronica de directrice leest nog een brief van de burgemeester van Otseni voor, waarin hij zijn diepe respect en waardering uitspreekt voor wat wij voor enkele inwoners van zijn dorp hebben gedaan. Belangrijk dat bestuursinstanties waardering hebben voor de ouderenzorg. Om zes uur nemen we afscheid. Dat is erg emotioneel, je hebt een bijzondere band opgebouwd met deze mensen. Keukenpersoneel had nog allemaal hapjes gemaakt en één van de dames vertelde me dat ik de grapefruit wel kon eten, zij had speciaal rekening met mij gehouden. Als de taxi voor staat moeten we echt afscheid nemen, nu voorgoed. We krijgen omhelzingen, heel veel kussen, tranen vloeien. Het is moeilijk om aan te geven hoe dat voelde. Alsof je hele goede vrienden voor altijd dag zegt. Al willen sommigen van ons volgend jaar wel weer komen!

De laatste dag op de camping

Vanmorgen hebben vijf campers de thuisreis aanvaard. Wij blijven nog een dagje uitrusten. Toch gaan we met zijn allen nog een paar uurtjes naar de markt in Straseni waar van alles te koop is - zowel nieuwe spullen als tweedehands. Je komt bij de markt door een loopbrug over te lopen, boven de weg. Maar veel mensen nemen die moeite niet en lopen gewoon over de spoorrails.

In de avond gaan we samen naar een restaurant, waar we heerlijk eten en we gezellig samen zijn. Om negen uur zijn we terug. Einde van de laatste dag op deze camping.

We kunnen met een blij en goed gevoel terugkijken op dit prachtige project. Respect voor de mensen die hier werken met veel liefde en passie.

Een hartelijke groet van ons

WACHT NIET TOT LATER WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT BEN JE TE LAAT

De tweede week

Lieve mensen

Dit is een lang verhaal, maar we komen er gewoon niet aan toe om alles op de website te zetten. Jullie houden een paar dagen tegoed.

Iedereen bedankt voor alle lieve reacties, wij vinden het ontzettend leuk al die goede en warme woorden. Dat steuntje in de rug hebben wij hier hard nodig, want de toestanden zijn hier zo ontzettend schrijnend. Alle klussers kunnen na afloop van zo'n klushuisje het niet droog houden. Lichamelijk is het heel zwaar. Wij worden half negen opgehaald, rijden zes km in 20 min. over een hele hele slechte weg om in bij het dagcentrum te komen. Als je nog niet helemaal bij je positieven was, ben je het nu wel, en meestal rond zes uur weer thuis, vlug eten en dan 8 uur de briefing over wat we hebben meegemaakt en wat wij de volgende dag gaan doen. Maar ook emotioneel krijgen wij er van langs. Rond tien uur zijn we terug in de camper, dan is iedereen bekaf.

Vrijdag 7 september hebben we met ouderen een excursie naar het mooie klooster van Capriana. We halen ze op en al die mensen hebben hun mooiste kleren aangedaan. Tasje in de hand. Ze kunnen bijna niet in de camper komen zo stijf en stram zijn ze. Ook wil één mevrouw niet vast. De tolk erbij, en het komt klaar. Maar op de terugweg willen ze een andere camper proberen. Wij proberen met handen en voeten wat met hun te praten. Het klooster bestaat uit een zomer- en een winterkerk en verblijven voor monniken. Ze leven volgens de regels van Athos in Griekenland. Vroeger in de communistische tijd werden deze gebouwen overal voor gebruikt behalve voor religieuze doeleinden. Maar nu is alles prachtig gerestaureerd. Volgens de priester heeft de president zelf opdracht gegeven het klooster te restaureren. Van gemeenschapsgeld natuurlijk. Dat zal ongetwijfeld enorm veel geld hebben gekost. Geen wonder dat de wegen hier zo slecht zijn. Niettemin, het klooster is schitterend met prachtige fresco's. En de oudjes genieten zichtbaar. Iconen worden gekust. En na afloop hebben we een gezellige picknick. Alie pakt haar trekzak en gaat spelen en de rest zingt mee.Tenslotte krijgen we nog een lekker ijsje en tegen vieren is het schoolreisje afgelopen.

De volgende dag heeft een andere groep ouderen weer een ander klooster bezocht.

Op 9 september hebben wij een vrije dag. Om uit te rusten, dat is wel hard nodig maar toch gaat bijna iedereen mee op excursie want de grootste wijnkelder van de wereld willen wij zien.

Eerst gaan wij Chisinau bekijken, de hoofdstad met 800.000 inwoners. Het is een moderne stad in die zin dat je er alles kunt krijgen. Maar verder vinden we het nogal saai, met fantasieloze betonbouw uit het communistische tijdperk. De kathedraal is dan nog wel aardig en er is net een doopdienst gaande. Drie stukjes haar worden afgeknipt en de naakte boreling wordt ondergedompeld. De priester prevelt wat en hij wordt beantwoord door een minikoortje van twee vrouwen, die prachtig zingen.

Dan reizen we naar Milesti Micii. Hier is de grootste wijnkelder ter wereld met 200 kilometer aan gangen. Die gangen zijn uitgegraven toen er stenen nodig waren om huizen te bouwen. Nu liggen overal grote wijnvaten en enorme voorraden flessen opgeslagen. Soms al veertig jaar oud en die zijn het duurste: 1500 euro per fles. Je kunt een stukje van de kelder huren voor 200 euro, daar kunnen dan 50 flessen in. De Republiek Moldavië bewaart hier ook een serie dure wijnen, als een soort goudvoorraad. Dan volgt een wijnproeverij.Na deze mooie belevenissen gaan we terug. Het is al bijna donker als we terug zijn.

Maandag 10 septemberWe worden vandaag opgesplitst. Alie gaat naar het daycarecenter en ik met met ouderen naar de dierentuin. Maar omdat het constant regent, wordt dat veranderd in het museum in Chisinau. Ik heb twee oudere dames bij me en een verpleegkundige. De mensen zijn blij dat ze even weg kunnen. Maar plotseling is er een probleem, de motor wil niet meer starten. Wat ik ook probeer, het lukt niet. Niemand van de andere reisgenoten heeft er verder verstand van. Ik wacht nog een poosje en start nog eens. Niets. Dan maar de wegenwacht gebeld. Na een gesprek van elf minuten moet ik nog wachten, maar na twee uur nog niets. Maar weer gebeld. Na ruim drie uur is er contact geweest met de hulpcentrale in Moldavië. Zij zullen mij bellen... Ik sta ondertussen alleen, want alle anderen zijn vertrokken.

Tenslotte arriveert er een takelwagen, die nauwelijks groter is dan de camper. Het is een hele toer om de camper op de wagen te krijgen, maar tenslotte lukt het. Ik hou mijn hart vast als we nog een heel eind moeten rijden over de slechte wegen naar de garage van deze Moldavische wegenwacht. Het laatste stukje moet er eerst nog gesnoeid worden, anders kunnen we er niet langs. De monteur heeft wat moeite om Engels te lezen en ik kan hem amper helpen met dat technische gedoe. Hij heeft wel ontdekt met de computer dat het probleem U1600 is. Nu nog het probleem oplossen....Intussen belt Alie, zij heeft alvast een appartement in het daycarecenter voor ons geregeld! Vlada heeft een taxi geregeld voor Jelte. Om kwart voor zeven ga ik met de taxi naar Straseni. Daar kom ik aan om half acht. Alie staat mij al op te wachten, samen met Chrit en Marij.

Alie heeft vanmorgen stoelen bekleed en de armleuningen eraf gehaald en geschuurd en weer gelakt. De hele dag onder een afdakje gewerkt, het was koud en het heeft de hele dag geregend. Alie had ook niet goede kleding aan. Helemaal verkleumd. En dan hoort ze ook nog van Jannes en Jan dat Jelte z'n camper ermee opgehouden is en wordt weggesleept naar Chisinau.

Ik krijg nog warm eten en kan koffie zetten. Voor Jelte halen ze nog iets op om te eten. Geweldig ze zijn zo lief en bezorgd over ons.

Dinsdag 11 september We gaan met Veronica op stap om inkopen te doen. Het bedrag wat we hebben gekregen is inmiddels aangegroeid tot 3461 euro. We gaan naar grote zaken, die meubels hebben (een sofa), electro (stofzuiger, wasmachine en waterkoker), huishoudelijke zaken (ontbijtborden, platte dinerborden en kopjes) en een lampenzaak (20 lampen).De andere borden waren van papier en waren niet goedgekeurd vanwege brandveiligheid. We hebben het geld nog lang niet opgemaakt, maar Veronica kan de rest bestellen. Het is al vier uur als we terug zijn en dan rammelen we van de honger. We hadden nog niks gehad. Gelukkig staat de lunch warm klaar! Alleen in de soep zit vermicelli. Jelte kan dat niet eten, maar hij krijgt mijn portie warm eten er wel bij. Ik eet wel brood. Gedurende de dag is er regelmatig contact met de garagehouder. Het probleem is nog niet opgelost. Hij zegt nu dat er een connectionproblem is tussen de mobiliser en de antenne. Wat dat betekent, weten we niet. Morgen moeten we in ieder geval naar de camper om noodzakelijke dingen te halen, o.a. medicijnen. Vanavond krijgen wij weer warm eten. Maar bij Jelte zit om de vis paneermeel. Dus hij kan dat niet eten. Wij moeten nog even naar de winkel en mogen de auto van het centrum gebruiken want het regent pijpestelen, zo hard dat er rivieren water door de stad stromen, waar blijkbaar helemaal geen riolering is. Dan praten wij nog met Erik Zeevalk van de NKC, de voorzitter daarvan, die hier is om met eigen ogen te kijken hoe alles reilt en zeilt. Hij heeft ook gehoord van onze pech met de camper en vindt het ontzettend sneu voor ons.

Woensdag 12 september Om negen uur is er ontbijt, deze keer met gepaneerde vis. Ik eet er per ongeluk een stuk van. Later doen ze beter hun best om iets glutenvrij te maken en in de loop van de morgen komt Veronica ons zelfs twee glutenvrije broden brengen! Katja regelt voor ons een taxi, die ons naar de garage brengt. De garagehouder vertelt dat de camper bij een andere garage staat, die het probleem blijkbaar kan oplossen. Dus rijdt de taxi ons daarheen. Er blijken alleen maar Russen te werken, die geen woord Engels spreken. Met handen en voeten beduidt deze garagehouder ons dat de camper 'fixed' is om vier uur. De taxi brengt ons dan naar een groot winkelcentrum, waar wij ons vier uurtjes moeten vermaken. Ik speel een dampartijtje op een straatbord tegen een lieftallige Moldavische, die mij uitdaagt maar er niet veel van kan. We drinken koffie in een luxe restaurant, € 1,50 per kop koffie. Op een bankje gaan we dan wat zitten lezen. Dat is blijkbaar erg vreemd want, zo horen wij, Moldaviërs gaan niet lezen op een bankje. Twee jonge mensen komen een praatje aanknopen, een student en zijn zuster. Leuk dat je eens Engels kunt praten met Moldaviërs. Dan is het tijd om naar de garage terug te gaan. Deze keer brengt een taxi ons voor zestig lei. Gelukkig, de camper is klaar! Nog een beetje ongelovig kijken we elkaar aan, maar het is waar! We appen iedereen en we krijgen allemaal leuke reacties. De nota bedraagt 3900 lei. Ik heb maar 3240, maar euro's worden ook geaccepteerd. We hebben een briefje van tien en nog een heleboel munten. Maar die wil hij niet hebben, hij geeft ons een hand en zegt:'OK'. Nou, omgerekend kostte de reparatie 175 euro. Op het daycarecenter worden we heel warm onthaald. De stafleden Veronica, Katja en Vlada vertellen dat ze erg over ons in zaten. We eten nog wat, ontruimen de kamer en vertrekken naar de camping. Daar komt iedereen op ons af, omhelst ons, Kees toetert iedereen bijelkaar. We zijn als groep weer compleet. Wat een goede sfeer en een hecht team zo met z'n allen.

Lieve groet aan iedereen

Na alle strubbelingen gaat alles naar wens

WACHT NIET TOT LATER WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT BEN JE TE LAAT

Klussen en nog eens klussen

De eerste klusdag

Twee ploegen gaan aan de slag met het opknappen van twee huisjes. Alie komt bij een echtpaar. De vrouw is wat dementerend en moeilijk handelbaar. De man is 76. Ze wil eerst ook niet naar een andere kamer. De man loopt steeds buiten rond. Ze knappen de slaapkamer op. Eerst moet alles er uit. Vieze vloerkleden, alles van de wand enz. Iemand neemt een rollator mee naar buiten, maar dat gaat niet helemaal goed. Er zit een volle po-stoel in en de hele stinkende inhoud valt over zijn voeten en de vloer. Hij uit een krachtterm en probeert de troep op te ruimen. Dat valt niet mee en Alie staat er bij te kokhalzen. De hele dag blijft het stinken. Ook bij Alie wil de man dat wij meekomen om te drinken maar dat gaan wij maar niet doen. Hij pakt haar bij de arm en geeft telkens kusjes op de arm. Ach, hij is zo dankbaar. Maar ook probeert hij iedereen elke keer weer mee te nemen naar zijn drankvoorraad. Eindelijk kan er geklust worden. Plafond en muren schoonmaken, gaten vullen, stucwerk bij ramen en deuren.

Jelte gaat klussen bij een leeftijdgenoot: een alleenstaande man van 72. Hij leeft in armoedige omstandigheden van een pensioentje van 53 euro per maand. Ook bij hem volgt een grote schoonmaak. Een hele serie stinkende vloerkleden gaat weg. Hij zal er nieuwe voor krijgen. Ook komen er nieuwe gordijnen en matrassen. Die zien er toch vies uit! Maar goed dat we allemaal handschoenen aan hebben. Ook hier veel stucwerk en schoonmaakwerk. We worden regelmatig door Ioan uitgenodigd voor een glaasje wodka, maar dat slaan we maar af. Dan komt het werk nooit klaar.

De tweede klusdag

Vandaag maken we kennis met de Moldavische mentaliteit. We waren gewaarschuwd om niet onze manier van doen aan hen op te leggen, maar de mensen daar in hun waarde te laten. Dat betekent dat je overal muurverf opsmeert, ook op houten tafels. En blauwe verf krijg je door een beetje blauw te mengen met wit. Maar als vervolgens nieuwe verf gemaakt moet worden, wijkt de kleur af....en moet de hele muur opnieuw. Linoleum leggen op z'n Moldavisch wordt met een opstaande rand van tien centimeter gelegd. Als ik tegen de Moldavische André aangeef dat dat eigenlijk tegen de rand moet, luistert hij niet. Als hij de twee stukken linoleum dwars op elkaar wil leggen, proberen we hem op andere gedachten te brengen. Maar hij wordt kortaf en zegt dat het zo moet.

Enfin, het huisje van Ioan is bijna klaar, tenminste in zoverre dat de doelstelling bereikt is. Er ligt linoleum met een mooi vloerkleed erop. Ioan bekijkt het, stapt er voorzichtig op en wijst dan naar de wand: daar wil hij het hebben. Hij vindt alles prachtig en heeft de tranen in de ogen. 'Wat moet ik jullie betalen', zegt hij. 'Betaal maar met een glimlach', antwoorden wij. Hij krijgt een nieuwe koelkast, de oude wordt met vieze inhoud naar buiten gekieperd. Toch wil hij dat ding nog niet kwijt, hij moet naar de schuur. Misschien oud ijzer? Hij is opgetogen en zegt dat hij niet eerder in de mooie kamer wil komen dan met kerstfeest. Tenslotte duwt hij ons allemaal een plastic flesje eigengemaakte drank toe.

Alie heeft contact gemaakt met de vrouw uit haar huisje, die gister nogal dwars was. Nu mag ieder binnenkomen en Alie babbelt wat met haar. Ze krijgt een stola en bodylotion en zeep. Ze vindt het prachtig. De man in huis ook, maar hij vindt de jonge dames ook erg aantrekkelijk. Om de haverklap krijgen ze kusjes van hem. Als het te dol wordt, grijpt Veronica in en stuurt hem weg. De man koopt brood en twee worsten voor ons en dat moeten wij opeten. Eén worst is wel genoeg zeggen we. Maar hij wil de tweede ook elke keer open maken. De tolk en wijkverpleegster maakt hem duidelijk dat het morgen ook kan. Dan komt hij met tomaten en een grote watermeloen. Brood en worst wil hij zelf aansnijden met z'n vieze handen en zo gaat het ook met de tomaten, hij pakt een doek die bijna zwart is en daarmee maakt hij de tomaten een beetje schoon. Ook moeten wij aan de drank bij het eten, ik krijg het als eerste aangereikt maar geef het gauw door aan Jan die een beetje proeft maar het is niet om te drinken.

De derde klusdag

Ioan krijgt vandaag een nieuwe koelkast en een fornuis. Hij blijkt in de nieuwe kamer op bed te liggen, helemaal van de wereld. Blijkbaar heeft hij in zijn eentje een feestje gevierd. Van zijn mooi huisje. De oude gasslang is verbonden met een grote gasfles en vertoont scheuren. André zit daar niet mee en schuift de oude slang gewoon aan het nieuwe fornuis. Om te kijken of de aansluiting ook lekt, houdt hij er zijn aansteker bij, ongelofelijk maar waar. Enfin, het lekte dus niet want we hebben het overleefd.

Het tweede huisje is nu ook afgerond. Er is gestuct, geverfd en vloerbedekking gelegd. Het verven gaat op z'n Moldavisch: gewoon over de oude verweerde laag heen verven. Krabbers of schuurpapier zijn er niet. Een pas geverfd bed moet meteen naar binnen, zodat de verf overal aan zit en alles weer schoon gemaakt moet worden. Maar eindelijk staat alles op zijn plek. Iwan en Elisabeth konen kijken. Ze zijn heel erg emotioneel en huilen van blijdschap. Trillende handen omarmen ons en niemand houdt het droog. Wat zijn deze mensen ontzettend blij gemaakt. Morgen gaan we met de oude mensen nou ja, even oud als ons, maar ze zien er wel 10 à 20 jaar ouder uit, in de camper een dagje uit.

Het weer is een stuk aangenamer geworden na onweer en regen.

Hartelijke groeten van een paar mensen die bekaf zijn maar wel met een heel goed gevoel. Volgende week maar weer verder.

WACHT NIET TOT LATER, WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT BEN JE TE LAAT

Eindelijk in Moldaviê het klussen kan beginnen

Lieve mensen

Op naar Moldavië.
De eerste dag van september reizen we via Brasov naar Barlat, dat niet ver van de grens meccat Moldavië ligt. Het laatste stuk van de weg is erg slecht en alles in de camper en onszelf (alle organen liggen volgens ons ergens anders) wordt danig heen en weer geschud. Ook zagen wij onderweg allemaal mensen zitten die iets te koop aanboden, van aardappelen tot bramen. Op de weg kom je van alles tegen, veel mensen op de fiets die op de snelweg fietsen of lopend met de fiets en die als kar gebruiken met hoog opgestapeld hout, maar ook nog veel boerenwagens en heel veel loslopende honden. Onderweg hebben we een schitterend Russisch Orthodox kerkje bezocht. Het hele interieur was bedekt met prachtige fresco's, die bekende bijbelverhalen uitbeeldden. Een juweeltje! De camperplaats in Barlat is een parkeerterrein bij een grote school. De loco burgemeester is zelf even geweest om alles goed te regelen.Er is bewaking, en een waakhond en ook de politie houdt een oogje in het zeil. Nou dan kunnen we vannacht lekker slapen. Morgen worden wij als groep om 13.00 uur verwacht bij de grens, om daarna onder begeleiding/escorte over de grens gebracht te worden. We laten het wel over ons komen.

Het passeren van de grens kost ons twee en een half uur. Zo'n optocht van campers hebben ze daar nog nooit gehad. De consul komt er aan te pas en hij regelt voor ons een uitnodiging van de politie, zodat wij geen tol hoeven te betalen. Mochten wij toch worden aangehouden voor controle, ach, dan betalen we gewoon die zeven euro.
Ja en dan zijn we in het land van bestemming. Nog zo'n 90 kilometer tot Straseni. Het laatste stuk weg is bar en boos. Volgens een bord mag je er 70 rijden, waar volgens ons 10 nog niet verantwoord is. Maar tenslotte komen we aan in het bos waar een soort camping is. Er is stroom, we kunnen de WC legen in een gat in de grond. Er is zelfs een echt 'húske' gebouwd speciaal voor ons. Het is wel een hurktoilet en de opening is dermate klein dat het niet verantwoord lijkt daar zonder kwalijke gevolgen van gebruik te maken. We bebben dan 2750 kilometers afgelegd.
's Avonds wordt het een gezellige boel. Alie speelt op de trekzak en de liederen daveren door het bos. Ach, niemand hoort het. Als we nog even buiten zitten, krijgen we een aanval van hoornaars, die op het licht afkomen. Meer mensen hebben er last van, soms vliegen ze de camper in en iemand heeft al een pijnlijke steek gekregen.

Dan breekt de eerste dag aan, we worden opgehaald met twee busjes. kennismaking met de ouderen en het team. Het wordt een ontroerend gebeuren. Vlaggetjes en ballonnen hangen rond een bord met 'welcome'. Er wordt voor ons gezongen en gedanst. Mensen zijn in klederdracht. Een blinde vrouw slaat zichtbaar vergenoegd met een tamboerijn. Ook zijn er workshops voor ons. Alie gaat een mooi bord schilderen, een druiventros met bladeren met Veronica haar naam er op en dat biedt ze haar aan. Brood bakken en iets maken met spijkers een afbeelding maken. We krijgen een rondleiding door het centrum en een heerlijke lunch! Het is een complete warme maaltijd.Tenslotte laat een medewerkster ons nog wat van de stad zien. Die lijkt nog veel op de Sovjettijd. Fantasieloze gebouwen, soms in verval. De directeur van de muziekschool speelt voor ons op diverse instrumenten.
Het wordt tijd om terug te gaan. In de avond worden wij ingedeeld in groepen voor de eerste werkdag. Wij gaan de eerste twee dagen klussen bij de huisjes.

Groetjes van ons. Alles gaat prima hier. Hoop dat het met jullie ook goed gaat.

WACHT NIET TOT LATER, WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT BEN JE TE LAAT

Klusreis richting Moldavië, tweede week

De tweede week, door Hongarije naar Roemenië

Boedapest is een grote stad. Met nog 19 kilometer te gaan rijden we de stad al binnen. De volgende dag brengen we een bezoek aan de indrukwekkende Stephansdom en de Opera. Vanaf de camping maken we gebruik van het uitstekende vervoer met bus en metro. De opera is een heel mooi gebouw, vooral de binnenkant. De concertzaal is het mooiste, maar die wordt helaas gerestaureerd en we kunnen die daarom niet in. Ter compensatie krijgen we een miniconcert van een bariton en een sopraan, solo en in duet. Magnifiek! Daarna bekijken we de Dom. Terug op de camping krijgen we de eerste groepsbespreking: morgen gaan we naar Minis in Roemenië.

We nemen de snelweg naar Arad. De meesten kiezen voor een alternatieve route, die volgens horen zeggen veel mooier is. Eenmaal op de camping blijkt dat we de goede keuze hebben gemaakt, want die andere route was erg slecht en helemaal niet zo interessant. Bij de grens moesten we trouwens weer een vignet kopen. Betalen met Hongaarse forinten wordt verachtelijk afgedaan. 'Rumeniën euro', wordt ons toegeblaft. Nou toe dan maar. De camping lokt, met een zwembad. Helaas blijkt dat een grote badkuip met een laagje drabbig water.

De volgende dag rijden we een klein stukje om. In Hunedoara noet een groot kasteel staan. Het blijkt een apart gebouw en van binnen is er niks te zien. Maar het is wel groots. Verderop komen we door het zigeunerdorp Hasdat. Hier wonen de Roma, van wie de Roemenen niet veel moeten hebben. Ze wonen op zichzelf, gaan niet naar school en verdienen de kost met duistere praktijken. Ze hebben enorme kastelen van huizen, rijk versierd, maar wel apart. Een zigeuner die daar blijkbaar voor zit, vraagt om geld voor het maken van foto's. En een grote Mercedes met joelende jongelui scheurt voor ons langs het dorp in. We arriveren even later in Saliste, bij een pension met een binnentuin die als camping wordt gebruikt. Een prima plekje.

Op 29 augustus gaan we al vroeg weg. We willen een eind om rijden, over de Transfagarasanroute. In totaal 320 km.Die is volgens de Roemenen één van de mooiste van de wereld en gaat tussen twee hoge bergtoppen door ongeveer 2500 meter. Met alleen maar haarspeldbochten. We vinden alleen de top mooi. En de weg naar beneden is dermate slecht dat het een wonder is dat we heelhuids op de camping van Zarnesti komen. We hebben er dan tien reisuren op zitten. Gelukkig hoeven we niet te koken, want de campingbaas heeft de barbecue aangezet. En de volgende dag is een rustdag, waar we dankbaar gebruik van maken. Morgen gaat de laatste dag in voor de Moldavische grens.

Groetsjes van Jelte en Alie

WACHT NIET TOT LATER WANT ALS LATER IETS EERDER KOMT, BEN JE TE LAAT